Δημόσιο και "υπαλληλοκρατία": Τι λέει η αριστερά σήμερα και τι έλεγε ο Μαρξ;

Το "θέμα της ημέρας" στην πολιτική επικαιρότητα είναι η εκλογή νέου γενικού γραμματέα στο ΚΚΕ, που παρατηρώ ότι δεν απασχόλησε μόνο τα μέλη του ΚΚΕ, αλλά...τους πάντες, κάτι που δείχνει ότι το ΚΚΕ έχει πολύ μεγαλύτερο "ειδικό βάρος" στην ελληνική κοινωνία απ' ότι μαρτυρούν τα ποσοστά του - γι' αυτό και γράφω μια σύντομη σημείωση και εγώ επί του θέματος:

Εντάξει, υπάρχουν αυτοί που το στηρίζουν, όπως υπάρχουν και αυτοί που πολεμούν κάθε μορφής "μπολσεβικισμό" και "αναρχοκομμουνισμόν" και είναι ξεκάθαρα στην αντίπερα όχθη. Αλλά υπάρχει και πολύς κόσμος που περιμένει πράγματα από το ΚΚΕ παρότι δεν το ψηφίζει. Όλοι αυτοί στην πραγματικότητα έχουν ένα κοινό στοιχείο, ακόμα και αν δεν το καταλαβαίνουν: Συγκεκριμένα, όλοι αυτοί αναγνωρίζουν ότι το ΚΚΕ πρεσβεύει, έστω με λάθη, παραλείψεις, κάτι το διαφορετικό. Ή τουλάχιστον προσπαθεί να πρεσβεύσει κάτι το διαφορετικό. Γι' αυτό και ο "αστικός κόσμος" κάποιες φορές το πολεμάει με λύσσα, κάποιες φορές το κοροϊδεύει, κτλ, αλλά πάντως ποτέ δεν το αγνοεί. Θα ήταν λάθος και για εμάς να το αγνοήσουμε, παρά τα όσα μπορεί να του καταλογίσει ο καθένας (κάποια δικαίως, κάποια αδίκως). Ακόμα και σήμερα που βρίσκεται "στα κάτω του", όπως ολόκληρη η κομμουνιστική αριστερά σε παγκόσμιο επίπεδο βέβαια, υπάρχει πάντα ο "κίνδυνος" να βελτιωθεί στο μέλλον. Και επίσης, ακόμα και λάθος γραμμή να έχει η ηγεσία, το ΚΚΕ συσπειρώνει αρκετούς εργάτες γύρω του, που αν χάσουν τα πάντα, θα πολεμήσουν, και άρα είναι ένας "υπολογίσιμος εχθρός" για την άρχουσα τάξη. Τέλος πάντων, προσωπικά δεν έχω να πω κάτι το ιδιαίτερο για το νέο γενικό γραμματέα, δεν τον ξέρω καν ως πρόσωπο άλλωστε, αλλά πάντως το σίγουρο είναι ότι είναι ένα κομματικό στέλεχος που θα συνεχίσει 100% στην ίδια πορεία (άσχετα σε άλλους φαίνεται σωστή, σε άλλους λάθος). 

Γι' αυτό άλλωστε και δεν έχω κάτι ιδιαίτερο να πω, διότι...το ΚΚΕ έχει πάρει την απόφαση να κάνει αυτά που κάνει, και ο νέος γενικός γραμματέας, όποιος και να είναι, δε θα αλλάξει τα πράγματα. Μπορεί να διαφωνώ με το ΚΚΕ σε αρκετά σημεία, και γι' αυτό και δεν βρίσκομαι στο συγκεκριμένο χώρο, όμως είναι σίγουρα αξιόπιστοι, σε αντίθεση με ένα σωρό άλλους "ταχυδακτυλουργούς" της αριστεράς που κάνουν ένα σωρό κωλοτούμπες, τυχοδιωκτισμούς, κτλ. Η πορεία του ΚΚΕ ειλικρινά δεν πιστεύω ότι μπορεί να οδηγήσει στη νίκη (μακάρι να κάνω λάθος βέβαια, τι να πω), και αφού έχουν πάρει την απόφαση να συνεχίσουν στην ίδια πορεία, ο νέος γενικός γραμματέας θα κάνει λίγο-πολύ τα ίδια πράγματα. Παρ' όλα αυτά, η όποια αριστερά προκύψει τα επόμενα χρόνια, μετά από τις διαδοχικές ήττες της εργατικές τάξης που ήδη υποφέρει, έχει πράγματα να πάρει από το σημερινό ΚΚΕ - πχ την οργανωτική και ιδεολογική συνέπεια, που σαφώς και είναι προτιμότερη σε σχέση με τις κωλοτούμπες και τους κάθε λογής οπορτουνισμούς.

Από εκεί και πέρα, η σκέψη και η γνώση της αριστεράς έχει πολύ δρόμο να διανύσει για να βρεθεί "στο ύψος των περιστάσεων": Είτε μιλάμε για μακροοικονομική ανάλυση, είτε μιλάμε για κάτι πιο "καθημερινό", όπως πχ το θέμα των "απολύσεων στο Δημόσιο" που προωθεί η τρόικα, και είναι επίσης ένα μεγάλο θέμα αυτές τις μέρες. Με αυτό το θέμα θα ασχοληθούμε σε αυτή την ανάρτηση, και στην πραγματικότητα...θα αντιγράψω -με μερικές συμπληρώσεις- ένα παλιότερο άρθρο που είχα γράψει το 2011, μιας και τότε η τρόικα πίεζε για τον προηγούμενο γύρο απολύσεων στο Δημόσιο.

 

Χαμός [και] στο δημόσιο, με απολύσεις, συγχωνεύσεις, μειώσεις μισθών, "εργασιακή εφεδρεία", κτλ, που έρχονται βέβαια να προστεθούν στους συμβασιούχους, στους ωρομίσθιους και διάφορες άλλες τέτοιες  "δημοκρατικές" μορφές εργασίας. Γιατί όμως υπάρχουν τόσοι πολλοί που συμφωνούν με τέτοια μέτρα; Είναι απλά "η ψεύτικη προπαγάνδα του κράτους", που έχει δηλητηριάσει τα μυαλά της κοινωνίας, ή υπάρχει και κάποιος άλλος λόγος;

Καταρχήν, μια γενική διαπίστωση:

Το κράτος προβάλει την άποψη ότι "οι δημόσιοι υπάλληλοι φταίνε για όλα". Αντίθετα, δε φταίνε οι καναλάρχες που μας έχουν φλομώσει στο ψέμα, οι 3-4 εργολάβοι που έχουν αναλάβει μέσω ΣΔΙΤ όλα τα έργα και έχουν χεστεί στο τάλιρο, οι εφοπλιστές που είναι αφορολόγητοι και εκβιάζουν ότι αν φορολογηθούν απλά θα σηκωθούν και θα φύγουν, οι δεσποτάδες που επίσης είναι αφορολόγητοι και καλούν τους "πιστούς" να "γυρίσουν και το άλλο μάγουλο", οι βιομήχανοι που  μεταναστεύουν σε Βουλγαρίες, κτλ διότι εκεί βρίσκουν πιο φτηνά εργατικά  χέρια/μικρότερη φορολογία, ή ζουν μέσω κρατικών επιχορηγήσεων, οι τραπεζίτες που πρωτοστατούν διεθνώς σε ένα σωρό νόμιμα και παράνομα deals. Και ούτε βέβαια φταίει και το πολιτικό προσωπικό της άρχουσας τάξης, που  εδώ και δεκαετίες μας οδήγησε ως εδώ με σκάνδαλα, ρουσφέτια, φάγωμα των  αποθεματικών των ασφαλιστικών ταμείων, κτλ, κτλ, κτλ. (άντε να πιάσουν έναν-δυο "τελειωμένους", όπως πχ το γερο-Τσοχατζόπουλο ώστε να δώσουν ένα εξιλαστήριο θύμα στη πλήθη και οι υπόλοιποι να τη βγάλουν καθαρή). Όλοι αυτοί "πρέπει" να συνεχίσουν να ζουν μέσα στα πλούτη, και να τους δοθούν μάλιστα και "πακέτα σωτηρίας", φοροαπαλλαγές, κτλ -  πιθανότατα ως μια "δίκαιη ανταμοιβή" για όλα αυτά που "μας" έχουν προσφέρει - και συνεχίζουν να μας προσφέρουν ακάθεκτοι.

Σε μια κρίση τόσο μεγάλη όσο αυτή, ΔΕ θα επιβιώσουν όλοι. Αυτό είναι ξεκάθαρο, η άρχουσα τάξη το ξέρει και προφανώς προσπαθεί να στρέψει την οργή του κόσμου αλλού, ώστε να γλιτώσει η ίδια.

Όμως, πέρα από τη σαπίλα της άρχουσας τάξης, υπάρχει και η σαπίλα του εργατικού κινήματος,  και εκεί είναι που πατάνε και οι κυβερνώντες και επιτίθενται εναντίον  [και] των δημοσίων υπαλλήλων, με την αριστερά ως συνήθως απλά να  αμύνεται και να "καταγγέλλει". Δηλαδή η άρχουσα τάξη στην Ελλάδα βασίστηκε στα ρουσφέτια και στις δωροδοκίες για να πάρει/κρατήσει την εξουσία, και τώρα που τα πράγματα άλλαξαν, δείχνει τους αποδέκτες αυτών των ρουσφετιών και λέει ότι "φταίνε". Και όντως έτσι είναι, έχουν όντως ευθύνες, και με το το αρνείται αυτό η αριστερά να το αναγνωρίσει, βγάζει μόνη της τα μάτια της. Η κύρια ευθύνη βέβαια βαραίνει την άρχουσα τάξη, που τώρα πουλά και "μούρη" ότι τάχα θέλει "κάθαρση": Εδώ γελάνε βέβαια, μιας και μετά πώς θα εκλεγούν όλοι αυτοί οι πολιτικάντηδες; Σε "καθυστερημένα" κράτη όπως η Ελλάδα, η "διαφθορά" τύπου ρουσφετιών είναι πάντα υψηλή. 

Ο ένας λόγος είναι η νοοτροπία του "σουλτάνου" που κυβερνά με τη μέθοδο "ρουσφέτι και χαράτσι" τους "υποτακτικούς" τους (οι οποίοι επειδή αισθάνονται όντως ότι είναι υποτακτικοί του σουλτάνου, τον φοβούνται, και αποδέχονται να κυβερνιόνται έτσι).

Ο άλλος λόγος είναι ότι όσο πιο "καθυστερημένη" είναι μια χώρα, τόσο χειρότερο είναι το εκπαιδευτικό της σύστημα και η βιομηχανία της, με αποτέλεσμα να είναι δύσκολο για έναν εργάτη να αποκτήσει δεξιότητες και γνώσεις που θέλει "η αγορά", αλλά και να βρει μετά μια αντίστοιχη δουλειά. Οπότε, αν δε θέλει να καταλήξει άνεργος ή χαμηλά αμειβόμενος σε μια άσχημη θέση εργασίας, έχει αυξημένο κίνητρο να πάει και να "φιλήσει κατουρημένες ποδιές" για να πάρει ως αντάλλαγμα ένα ρουσφέτι και να πληρώνεται μετά καλά χωρίς καν να χρειάζονται γνώσεις και μόχθος, ως αντάλλαγμα για τη στήριξη του στον εκάστοτε πολιτικάντη. Γι' αυτό και όσο πιο καθυστερημένη και φτωχή η χώρα, τόσο πιο μεγάλη είναι αυτού του τύπου η "διαφθορά" (αντίθετα, σε πιο προηγμένες καπιταλιστικές χώρες, οι εργάτες έχουν γενικά λάβει καλύτερη αστική εκπαίδευση, βρίσκουν πιο εύκολα καλές δουλειές, κτλ, οπότε εκεί δεν έχουν μεγάλη επιρροή οι πολιτικάντηδες που τάζουν ρουσφέτια, γιατί ο κόσμος δεν τους χρειάζεται και τόοοσο πολύ. Όχι ότι εκεί δεν υπάρχει "διαφθορά", άλλωστε είναι γνωστά πχ τα λόμπι και άλλες μορφές νόμιμης ή παράνομης διαφθοράς. Απλά τα ρουσφέτια για εύρεση εργασίας είναι πιο δημοφιλή σε πιο "καθυστερημένες" χώρες).   

Ο καπιταλισμός δημιούργησε από τα πρώτα του κιόλας χρόνια ένα στρώμα γραφειοκρατών,  που υπάρχει έως και σήμερα στα "σπλάχνα" του κάθε κράτους. Πολλοί εξ  αυτών είναι κηφήνες, απλά βάζουν χαρτόσημα και σφραγίδες. Είναι όμως  χρήσιμοι στο κράτος, διότι με τις σφραγίδες τους αυτές ουσιαστικά  σφραγίζουν την εξουσία της άρχουσας τάξης έναντι των υπόλοιπων τάξεων,  οι οποίες πληρώνουν έτσι "φόρο υποτέλειας" στους κυρίαρχους. Και εννοείται ότι αυτοί οι κηφήνες είναι, σε γενικές γραμμές, υπέρ της διατήρησης του στάτους κβο, διότι η ίδια τους η θέση, και άρα η ίδια  τους η επιβίωση περνά μέσα από τη διαιώνιση της υπάρχουσας κατάστασης,  και όχι μέσα από την ανατροπή της.

Στην Ελλάδα υπάρχουν αρκετοί τέτοιοι, και μάλιστα η "υπαλληλοκρατία" είναι  αρκετά διογκωμένη για πολλούς λόγους. Όχι βέβαια πως "όλοι οι δημόσιοι  υπάλληλοι είναι κακοί", ίσα-ίσα που μερικοί είναι χρήσιμοι, απαραίτητοι  και "ενσυνείδητοι". Μάλιστα, υπάρχουν και κλάδοι που όχι απλά δεν πρέπει να γίνουν απολύσεις, αλλά πρέπει να γίνουν και προσλήψεις, όπως πχ ο κλάδος της υγείας, κτλ (εκτός και αν νομίζετε ότι οι γιατροί/νοσηλευτές που υπάρχουν σήμερα επαρκούν: Κι όμως, αντί να αυξάνονται...μειώνονται, διότι ούτε η κυβέρνηση ούτε -πολύ περισσότερο- η τρόικα των ξένων πιστωτών ενδιαφέρονται για την υγεία σας. Αυτοί ενδιαφέρονται για τη δική τους τσέπη και μόνο).

Όμως, δεν είναι ψέμα ότι υπάρχουν πολλά "λαμόγια" στο δημόσιο (από εφοριακούς και  τελωνειακούς μέχρι μεγαλογιατρούς και στρατιωτικούς), πολλοί που έχουν διοριστεί επειδή είναι "πράσινα/γαλάζια παιδιά", πολλοί που "τα ξύνουν" λαμβάνοντας μάλιστα μεγάλους μισθούς, πολλοί που διεκπεραιώνουν εντελώς γραφειοκρατικές εργασίες (οι οποίες περισσότερο εμποδίζουν παρά  βοηθούν την κοινωνία, κτλ).

Η μέγιστη ειρωνεία είναι πως στη σημερινή περίοδο, η μοναδική δύναμη που  εμφανίζεται να μιλά για χτύπημα αυτής της κατάστασης είναι...το κράτος,  δηλαδή η μοναδική δύναμη που ΔΕΝ πρόκειται να χτυπήσει αυτή την  κατάσταση. Και αυτό διότι το κράτος θα φροντίσει να διατηρήσει τα  "δικά του παιδιά" απολύοντας τους "ενοχλητικούς" που κινητοποιούνται  εναντίον του, ενώ παράλληλα θα φροντίζει πάντα για νέους διορισμούς  δικών του παιδιών, ώστε να εξασφαλίζει ψήφους μέσω ρουσφετιών, αλλά και  να κρατάει υπό τον δικό του έλεγχο τους βασικούς τουλάχιστον τομείς της "κρατικής μηχανής", ακόμα και σε περίπτωση εξέγερσης. Μπορεί να λένε μεγάλα λόγια για "διαφάνεια", κτλ, αλλά είναι τυχαίο άραγε ότι οι πρώτοι δημόσιοι υπάλληλοι που απολύθηκαν ήταν...διορισμένοι του ΑΣΕΠ, που δηλαδή προφανώς διορίστηκαν χωρίς βύσμα;

Ήδη άλλωστε η  κυβέρνηση ναι μεν ανακοίνωσε ότι απολύει κάποιους, αλλά παράλληλα προσλαμβάνει ένα σωρό νέους "συμβούλους", οι οποίοι προφανώς αποτελούν έναν νέο κομματικό στρατό κηφήνων, που μάλιστα ως  "σύμβουλοι" θα αμείβονται ίσως ακόμα πιο πλουσιοπάροχα από τους παλιότερους, που πλέον εξάντλησαν τη χρησιμότητα τους, και, ως γνωστόν, "σκοτώνουν τ' άλογα όταν γεράσουν". Άντε να προσλάβει και μερικούς (λίγους) νέους υπαλλήλους σε κάποιες θέσεις, με μισθούς της πλάκας, ώστε να κλείσει κάποια απαραίτητα κενά, και παράλληλα να δώσει και μια ελπίδα σε όσους είναι σήμερα άνεργοι ότι θα βρουν δουλειά (είναι τόσο μεγάλη η απελπισία, που θα βρεθούν αμέτρητοι υποψήφιοι, παρά τους χαμηλούς μισθούς που προφανώς θα ισχύουν).

Πλέον, το κράτος δεν τα βάζει μόνο με αυτούς που όντως εργάζονται και είναι χρήσιμοι στην κοινωνία, τα  βάζει ακόμα και με ένα τμήμα των μέχρι τώρα "χαϊδεμένων του παιδιών", που τα χρειαζόταν, και γι' αυτό τους είχε παραχωρήσει σημαντικά  προνόμια. Άλλωστε, από τη στιγμή που τόσο η βιομηχανική όσο και η αγροτική παραγωγή στην Ελλάδα διαρκώς μειώνεται (λόγω κυρίως της  "παγκοσμιοποίησης", που επηρεάζει ολόκληρη τη Δύση, με την παραγωγή να μεταναστεύει κυρίως προς Κίνα, κτλ, αλλά και λόγω της αεριτζίδικης, λαμογίστικης και κρατικοδίαιτης ντόπιας άρχουσας τάξης που έκανε αντίστοιχου τύπου επενδύσεις και προφανώς οι επενδύσεις αυτές δεν πήγαν και τόσο καλά), λογικό είναι να είναι πλέον "περιττοί" κάποιοι από αυτούς που έως τώρα στήριζαν το κράτος.

Επιστρέφοντας όμως στα "χαϊδεμένα παιδιά" του κράτους, αυτοί οι  άνθρωποι είχαν σχηματίσει μια εργατική αριστοκρατία κηφήνων, που  ουδέποτε είδαν τον εαυτό τους ως τμήμα του εργατικού κινήματος και  τάξης. Γι' αυτό άλλωστε και οι περισσότεροι τουλάχιστον δεν  κατέβαιναν ποτέ πχ σε πορείες (αντίθετα δυσανασχετούσαν με όσους  κατέβαιναν, στηρίζοντας πλήρως το κράτος). Αυτό είναι το χειρότερο απ' όλα, χειρότερο ακόμα και από τις λαμογιές, τα ρουσφέτια και το "κωλοβάρεμα" μερικών:  Διότι αυτοί οι άνθρωποι είχαν γυρίσει επί χρόνια την πλάτη τους στο  λαϊκό κίνημα, είχαν κλείσει τα μάτια και τα αυτιά τους στα όργια που διέπρατταν οι κυβερνώντες σε άλλους εργάτες, και απλά ήταν ευχαριστημένοι να ζουν τη ζωούλα τους αν μιλάμε για μικρούς μισθούς ενός υπαλληλίσκου (ή και τη ζωάρα τους, αν μιλάμε για μεγάλους μισθούς σε  διάφορες διευθυντικές θέσεις).

Τώρα πλήττονται [και] αυτοί, και βέβαια δεν είναι καθόλου παράξενο που οι υπόλοιποι εργάτες δεν "συμπάσχουν" ιδιαίτερα για αυτούς (έστω και αν έτσι υπογράφουν τη θανατική τους  καταδίκη, διότι η αύξηση της ανεργίας και η περαιτέρω μείωση της  "αγοραστικής δύναμης" θα οδηγήσουν σε νέα λουκέτα, βάθεμα της ύφεσης,  και άρα μακροπρόθεσμα σε ακόμα πιο χαμηλούς μισθούς μέσω της  "δημιουργικής καταστροφής" που έχουμε ξαναπεί).

Ο λαός δε θα σταθεί έτσι απλά δίπλα-δίπλα με αυτούς που έως τώρα τον είχαν γραμμένο στα παλιά τους τα παπούτσια.

Για να μπορέσει να σφυρηλατηθεί μια "συμμαχία ανατροπής" και άλλα τέτοια βαρύγδουπα, θα πρέπει πρώτα να ξεκαθαρίσει ένα πράγμα: Ότι από εδώ και πέρα, δεν έχει άλλες λαμογιές, ούτε αδιαφορία για τον άλλον,  ούτε καταστάσεις του στιλ "εγώ είμαι κηφήνας και αράζω, ενώ εσύ  εργάζεσαι σα σκλάβος στις φυτείες". Με απλά λόγια, η μοναδική συμμαχία  που μπορεί όντως να γίνει, και να αντέξει, είναι αυτή που θα μιλά για  κατάργηση των γραφειοκρατών (θα αναφερθώ αργότερα σε αυτό, παραθέτοντας  μάλιστα και μερικά αποσπάσματα από τον "ξεπερασμένο" Μαρξ,  που γράφοντας για την "ξεπερασμένη" Παρισινή Κομμούνα αναφέρθηκε στο  ζήτημα αυτό, και αν αποφασίσετε να το διαβάσετε, πείτε μου εσείς αν αυτό  το πρόγραμμα ανταποκρίνεται στο σήμερα ή όχι, και αν είναι κλάσεις ανώτερο από αυτά που ψελλίζει η σημερινή αριστερά για το θέμα).

Η σημερινή αριστερά, που ΟΝΤΩΣ θα μπορούσε να βρεθεί στην πρώτη γραμμή  αυτής της προσπάθειας, ΔΕΝ το κάνει. Έτσι, καταντά να εμφανίζεται στα  μάτια της κοινωνίας ακόμα και ως υπερασπιστής της υπαλληλοκρατίας, καθώς  μάλλον είναι η μοναδική πολιτική δύναμη που δε μπορεί να κατανοήσει  ότι το σημερινό στάτους κβο ΔΕΝ μπορεί να διατηρεί, και η κοινωνία  αναζητά συνολικές πολιτικές λύσεις, και όχι απλά καταγγελίες για το "σοκ  και δέος" που πράγματι εφαρμόζουν οι κυβερνώντες. Δεν είμαι υπέρ του "να τσακιστούν όλοι οι δημόσιοι υπάλληλοι", δεν είμαι υπέρ όμως και να αφεθούν απείραχτοι όλοι τους.

Εγώ τουλάχιστον ούτε μπορώ, αλλά ούτε και θέλω, να δώσω  υποσχέσεις σε όλους τους δημόσιους υπαλλήλους ότι την "επόμενη μέρα" θα συνεχίσουν να κάνουν αυτό που έκαναν, χωρίς να αλλάξει τίποτα. Αντίθετα, προτείνω μια συμμαχία όπου θα δεχτούν μέτρα τύπου Παρισινής Κομμούνας  (δες παρακάτω), με κατάργηση γραφειοκρατίας, επιβολή ανώτατου ορίου για τους μισθούς (ειδικά τους μισθούς των "ανώτερων" στελεχών που τότε, όπως  και σήμερα, ήταν συχνά τεράστιοι), κατάργηση διορισμών και εκλογή  απευθείας από τους εργάτες αυτών που θα είχαν πιο διοικητικό ρόλο, κτλ.

Θέλετε ένα "μικρότερο κράτος"; Θέλετε κατάργηση της γραφειοκρατίας;

Ακολουθεί ένα απόσπασμα από την περιγραφή του Μαρξ για την Παρισινή  Κομμούνα και τις αλλαγές που αυτή έφερε πριν το κράτος την καταστείλει βίαια:

Spoiler:

Τα ξημερώματα της 18 του Μάρτη 1871, το Παρίσι ξύπνησε με τη βροντερή ιαχή: "Ζήτω η Κομμούνα!". Τι είναι η Κομμούνα, αυτή η σφίγγα που υποβάλλει σε τόσο σκληρή δοκιμασία το αστικό μυαλό;

"Οι προλετάριοι του Παρισιού, έλεγε η κεντρική επιτροπή (σ.σ. της Διεθνούς), στη διακήρυξή της της 18 του Μάρτη,  μέσα από τις αποτυχίες και τις προδοσίες των κυρίαρχων τάξεων κατάλαβαν  ότι έφτασε η ώρα να σώσουν την κατάσταση, παίρνοντας στα χέρια τους τη  διεύθυνση των δημόσιων υποθέσεων... Κατάλαβαν ότι είναι επιταχτικό  τους καθήκον και απόλυτο δικαίωμά τους να γίνουν κύριοι της τύχης τους  και να πάρουν στα χέρια τους την κυβερνητική εξουσία". Μα η εργατική  τάξη δεν μπορεί απλώς να πάρει στα χέρια της την έτοιμη κρατική μηχανή  και να την βάλει σε κίνηση για τους δικούς της σκοπούς.

Η συγκεντρωτική κρατική εξουσία με τα πανταχού παρόντα όργανά της - τον ταχτικό στρατό, την αστυνομία, τη γραφειοκρατία, τον κλήρο και τη δικαστική εξουσία,  όργανα που φτιάχτηκαν σύμφωνα με το σχέδιο ενός συστηματικού και  ιεραρχικού καταμερισμού της εργασίας - κατάγεται από τον καιρό της  απόλυτης μοναρχίας, όπου χρησίμευε στην αστική κοινωνία που γεννιόταν,  σαν ισχυρό όπλο στους αγώνες της ενάντια στη φεουδαρχία.
…
Στις μεταγενέστερες μορφές κυριαρχίας η κυβέρνηση μπήκε κάτω από  κοινοβουλευτικό έλεγχο - δηλαδή κάτω από τον άμεσο έλεγχο των  ιδιοχτητριών τάξεων. Από τη μια, η κυβέρνηση εξελίχθηκε σε θερμοκήπιο  κολοσσιαίων εθνικών χρεών και καταθλιπτικών φόρων και έγινε, χάρη στα  ακαταμάχητα θέλγητρα της εξουσίας της, των εσόδων της και των αξιωμάτων,  που διέθετε, το μήλο της έριδος ανάμεσα στις αντίπαλες ομάδες και τους  τυχοδιώχτες των κυρίαρχων τάξεων. Από την άλλη, άλλαζε ο πολιτικός της χαρακτήρας μαζί με τις οικονομικές αλλαγές της κοινωνίας. Στο  μέτρο που η πρόοδος της νεότερης βιομηχανίας ανάπτυσσε, πλάταινε και  βάθαινε την ταξική αντίθεση ανάμεσα στο κεφάλαιο και στην εργασία, στο  ίδιο μέτρο η κρατική εξουσία έπαιρνε όλο και περισσότερο το χαρακτήρα  μιας εθνικής εξουσίας του κεφαλαίου για την καταπίεση της εργατικής  τάξης, μιας κοινωνικής δύναμης οργανωμένης για την κοινωνική υποδούλωση,  το χαρακτήρα μιας μηχανής ταξικής κυριαρχίας.
…
Το Παρίσι, το κέντρο και η έδρα της παλιάς κυβερνητικής εξουσίας και  ταυτόχρονα το κοινωνικό κέντρο βάρους της γαλλικής εργατικής τάξης, είχε  πάρει τα όπλα ενάντια στην απόπειρα του Θιέρσου και των γαιοχτημόνων  του να παλινορθώσουν και να διαιωνίσουν αυτή την παλιά κυβερνητική  εξουσία που τους είχε κληροδοτήσει η αυτοκρατορία. Το Παρίσι μπόρεσε ν'  αντισταθεί μόνο και μόνο γιατί, εξαιτίας της πολιορκίας, είχε απαλλαχθεί  από το στρατό, που τον είχε αντικαταστήσει με μια εθνοφυλακή που  αποτελούνταν κυρίως από εργάτες. Το γεγονός αυτό έπρεπε τώρα να  μετατραπεί σε μόνιμο θεσμό. Γι' αυτό, το πρώτο διάταγμα της Κομμούνας  ήταν το διάταγμα για την κατάργηση του μόνιμου στρατού και για την  αντικατάστασή του με τον οπλισμένο λαό.

Η Κομμούνα σχηματιζόταν από τους δημοτικούς συμβούλους που είχαν εκλεγεί  με βάση το γενικό εκλογικό δικαίωμα στα διάφορα διαμερίσματα του  Παρισιού. Ηταν υπεύθυνοι και μπορούσαν να ανακληθούν σ' οποιαδήποτε  στιγμή. Η πλειοψηφία τους αποτελούνταν φυσικά από εργάτες ή από  αναγνωρισμένους εκπροσώπους της εργατικής τάξης. Η Κομμούνα δεν επρόκειτο να είναι ένα κοινοβουλευτικό αλλά ένα εργαζόμενο σώμα, εκτελεστικό και νομοθετικό ταυτόχρονα. Η  αστυνομία, που ως τότε ήταν το όργανο της κεντρικής κυβέρνησης,  απογυμνώθηκε αμέσως από όλες τις πολιτικές της ιδιότητες και μετατράπηκε  σε υπεύθυνο όργανο της Κομμούνας, που μπορούσε να ανακληθεί σ'  οποιαδήποτε στιγμή. Το ίδιο έγινε και με τους δημόσιους υπαλλήλους σ'  όλους τους κλάδους της διοίκησης. Από τα μέλη της Κομμούνας ως τους  κατώτερους υπαλλήλους η δημόσια υπηρεσία έπρεπε να αμείβεται με  εργατικούς μισθούς. Ολα τα αποχτημένα δικαιώματα και οι επιχορηγήσεις  για έξοδα παραστάσεως στους ανώτερους αξιωματούχους του κράτους  καταργήθηκαν μαζί με τους ίδιους τους αξιωματούχους. Οι δημόσιες θέσεις  έπαψαν να είναι ατομική ιδιοχτησία των βοηθών της κεντρικής κυβέρνησης. Οχι μόνο η διοίκηση του δήμου, μα και όλα τα καθήκοντα που ως τότε εξασκούσε το κράτος, πέρασαν στα χέρια της Κομμούνας.

Οταν παραμερίστηκαν πια ο μόνιμος στρατός και η αστυνομία, τα όργανα  αυτά της υλικής βίας της παλιάς κυβέρνησης, η Κομμούνα καταπιάστηκε  αμέσως να τσακίσει το πνευματικό όργανο καταπίεσης, την εξουσία των  παπάδων.Χώρισε την εκκλησία από το κράτος και απαλλοτρίωσε όλες τις  εκκλησιές, που αποτελούσαν οργανισμούς με ιδιόχτητη περιουσία.  Οι  παπάδες στάλθηκαν στην ησυχία της ατομικής ζωής, για να ζήσουν εκεί από  τις ελεημοσύνες των πιστών, όπως οι πρόδρομοί τους, οι απόστολοι. Ολα  τα εκπαιδευτικά ιδρύματα άνοιξαν δωρεάν για το λαό και ταυτόχρονα  ξεκαθαρίστηκαν από κάθε επέμβαση της εκκλησίας και του κράτους. Ετσι,  όχι μόνο η εκπαίδευση έγινε προσιτή σε όλους, μα και η ίδια η επιστήμη  λευτερώθηκε από τα δεσμά που της είχαν επιβάλει η ταξική πρόληψη και η  κυβερνητική εξουσία.

Οι δικαστικοί λειτουργοί χάσανε εκείνη τη φαινομενική  ανεξαρτησία τους, που χρησίμευε μόνο και μόνο για να σκεπάζει τη χαμερπή  τους υποταγή σε όλες τις αλληλοδιάδοχες κυβερνήσεις, στις οποίες έδιναν  με τη σειρά όρκο πίστης και τον αθετούσαν κάθε φορά. Οπως όλοι οι άλλοι  δημόσιοι υπάλληλοι, έπρεπε στο εξής κι αυτοί να εκλέγονται, να είναι  υπεύθυνοι και να μπορούν να ανακληθούν.

Φυσικά η Κομμούνα του Παρισιού θα χρησίμευε σαν πρότυπο για όλα τα μεγάλα βιομηχανικά κέντρα της Γαλλίας. Μόλις θα εγκαθιδρυόταν το καθεστώς της Κομμούνας στο Παρίσι και στα δευτερεύοντα κέντρα, η παλιά συγκεντρωτική κυβέρνηση θα έπρεπε και στις επαρχίες επίσης να παραχωρήσει τη θέση της στην αυτοκυβέρνηση των παραγωγών.  Σε ένα σύντομο πρόχειρο σχέδιο για την εθνική οργάνωση, που η Κομμούνα  δεν πρόλαβε να το επεξεργαστεί παραπέρα, καθορίζεται ρητά ότι η Κομμούνα  θα αποτελούσε την πολιτική μορφή ακόμα και του πιο μικρού χωριού και  ότι στην ύπαιθρο ο ταχτικός στρατός θα αντικατασταινόταν από μια λαϊκή  πολιτοφυλακή με εξαιρετικά σύντομο χρόνο θητείας. Οι αγροτικές  κοινότητες κάθε νομού θα διαχειρίζονταν τις κοινές τους υποθέσεις με μια  συνέλευση από αντιπροσώπους τους στην πρωτεύουσα του νομού, και οι  νομαρχιακές αυτές συνελεύσεις, με τη σειρά τους, θα στέλνανε βουλευτές  στην εθνική αντιπροσωπεία στο Παρίσι. Οι βουλευτές θα μπορούσαν κάθε  στιγμή να ανακληθούν και θα έπρεπε να δεσμεύονται από τις καθορισμένες  εντολές των εκλογέων τους. Οι λίγες μα σπουδαίες λειτουργίες που θα  απόμεναν για την κεντρική κυβέρνηση δε θα καταργούνταν, όπως σκόπιμα το  παραποίησαν, αλλά θα μεταβιβάζονταν σε υπαλλήλους της Κομμούνας, δηλαδή  σε αυστηρά υπεύθυνους υπαλλήλους. Η ενότητα του έθνους δε θα έσπαζε, μα,  αντίθετα, θα οργανωνόταν με το καθεστώς της Κομμούνας και θα γινόταν  πραγματικότητα με την εκμηδένιση της κρατικής εκείνης εξουσίας που  παρουσιαζόταν σαν η ενσάρκωση αυτής της ενότητας, που ήθελε όμως να  είναι ανεξάρτητη και ανώτερη από το ίδιο το έθνος. Στην πραγματικότητα, η  κρατική εξουσία δεν ήταν παρά ένα παρασιτικό καρκίνωμα στο σώμα του  έθνους.

Ενώ το ζήτημα ήταν να περικόψουν απλώς τα καταπιεστικά όργανα της παλιάς  κυβερνητικής εξουσίας, να αποσπάσουν τις δικαιολογημένες λειτουργίες  της από μιαν εξουσία που είχε την αξίωση να στέκεται πάνω από την  κοινωνία και να τις ξαναδώσουν στους υπεύθυνους υπηρέτες της κοινωνίας. Αντί  να αποφασίζεται μια φορά κάθε τρία ή έξι χρόνια, ποιο μέλος της  άρχουσας τάξης θα εκπροσωπεί και θα τσαλαπατά το λαό στη βουλή, το  γενικό εκλογικό δικαίωμα θα εξυπηρετούσε τον οργανωμένο σε κομμούνες  λαό, όπως το ατομικό δικαίωμα εκλογής χρησιμεύει σε κάθε εργοδότη για να  αναζητεί εργάτες, επιστάτες και λογιστές για την επιχείρησή του. Και  είναι αρκετά γνωστό ότι τόσο οι εταιρείες όσο και τα άτομα, όταν  πρόκειται για τις πραγματικές υποθέσεις τους, ξέρουν συνήθως να βρίσκουν  και να τοποθετούν τον κατάλληλο άνθρωπο στην κατάλληλη θέση και, αν  καμιά φορά γελαστούν, τότε ξέρουν πώς θα επανορθώσουν γρήγορα το λάθος  τους. Απ' την άλλη μεριά, τίποτε δεν μπορούσε να είναι πιο ξένο  με το πνεύμα της Κομμούνας όσο η αντικατάσταση του γενικού εκλογικού  δικαιώματος με τον ιεραρχικό διορισμό των υπαλλήλων.
…
Tο καθεστώς της Κομμούνας, αντίθετα, θα απέδιδε στο κοινωνικό σώμα  όλες εκείνες τις δυνάμεις που τις κατανάλωσε ως τώρα η παρασιτική  απόφυση, το "κράτος", που τρέφεται σε βάρος της κοινωνίας και την  εμποδίζει να κινείται ελεύθερα. Και μόνο μ' αυτή την πράξη θα έβαζε μπρος την αναγέννηση της Γαλλίας.
…
H Κομμούνα έκανε πραγματικότητα το σύνθημα όλων των αστικών  επαναστάσεων, το σύνθημα για φτηνή κυβέρνηση, καταργώντας τις δυο  μεγαλύτερες πηγές εξόδων - τον ταχτικό στρατό και την υπαλληλοκρατία.  Και μόνο η ύπαρξή της προϋπόθετε την ανυπαρξία της μοναρχίας που,  τουλάχιστον στην Ευρώπη, αποτελεί την κανονική σαβούρα και το απαραίτητο  κάλυμμα της ταξικής κυριαρχίας. Η Κομμούνα έδωσε στη δημοκρατία τη βάση  πραγματικά δημοκρατικών θεσμών. Ομως, ο τελικός της σκοπός δεν ήταν  ούτε η "φτηνή κυβέρνηση", ούτε η "αληθινή δημοκρατία". Και τα δυο  υπήρξαν απλά συνακόλουθά της.
…
Η ποικιλία των ερμηνειών που δόθηκαν στην Κομμούνα και η ποικιλία των  συμφερόντων που εκφράζονταν μ' αυτήν αποδείχνουν ότι ήταν μια πέρα για  πέρα ευλύγιστη πολιτική μορφή, ενώ όλες οι προηγούμενες μορφές  κυβέρνησης ήταν στην ουσία καταπιεστικές. Το πραγματικό της μυστικό  ήταν ότι ήταν ουσιαστικά μια κυβέρνηση της εργατικής τάξης, το  αποτέλεσμα της πάλης της παραγωγικής τάξης ενάντια στην τάξη των  σφετεριστών, η ανοιχτή τελικά πολιτική μορφή με την οποία μπορούσε να  συντελεστεί η οικονομική απελευθέρωση της εργασίας.

Χωρίς τον τελευταίο αυτό όρο το καθεστώς της Κομμούνας θα ήταν κάτι το ακατόρθωτο και μια απάτη. Η πολιτική κυριαρχία του παραγωγού δεν μπορεί να υπάρχει παράλληλα με τη διαιώνιση της κοινωνικής του υποδούλωσης.  Γι' αυτό η Κομμούνα θα έπρεπε να χρησιμεύσει σαν μοχλός, για να  ανατραπούν οι οικονομικές βάσεις, που πάνω τους στηρίζεται η ύπαρξη των  τάξεων και επομένως και η ταξική κυριαρχία. Οταν θα έχει πια  χειραφετηθεί η εργασία, κάθε άνθρωπος γίνεται εργάτης και η παραγωγική  δουλειά παύει να αποτελεί ταξική ιδιότητα.

Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός, ότι: Παρ' όλα τα μεγάλα λόγια και την  τεράστια φιλολογία των τελευταίων εξήντα χρόνων σχετικά με τη  χειραφέτηση των εργατών, μόλις οι εργάτες πάρουν κάπου αποφασιστικά την  υπόθεση στα χέρια τους, αντηχεί αμέσως ξανά η απολογητική φρασεολογία των συνηγόρων της σημερινής κοινωνίας με τους δύο πόλους της: Το  κεφάλαιο και τη μισθωτή εργασία (ο γαιοχτήμονας σήμερα είναι απλά ο  σιωπηλός συνέταιρος του κεφαλαιοκράτη), σαν να βρισκόταν ακόμα η  κεφαλαιοκρατική κοινωνία στην κατάσταση της πιο αγνής παρθενικής  αθωότητας, χωρίς να έχουν ακόμα αναπτυχθεί όλες οι αντιθέσεις της, χωρίς  να έχουν ακόμα αποκαλυφθεί οι αυταπάτες της, χωρίς να έχει ακόμα  ξεμασκαρευτεί η εκπορνεμένη της πραγματικότητα! Η Κομμούνα, ξεφωνίζουν,  θέλει να καταργήσει την ιδιοχτησία, τη βάση κάθε πολιτισμού! Μάλιστα,  κύριοι, η Κομμούνα ήθελε να καταργήσει εκείνη την ταξική ιδιοχτησία που  την εργασία των πολλών τη μετατρέπει σε πλούτο των λίγων. Η Κομμούνα  σκόπευε να απαλλοτριώσει τους απαλλοτριωτές.

Ηθελε να κάνει πραγματικότητα την ατομική ιδιοχτησία, μετατρέποντας σε  απλά όργανα της ελεύθερης και οργανωμένης εργασίας τα μέσα παραγωγής, τη  γη και το κεφάλαιο, που σήμερα είναι πριν απ' όλα μέσα για την  υποδούλωση και την εκμετάλλευση της εργασίας. Μα αυτό είναι  κομμουνισμός, ο "ακατόρθωτος" κομμουνισμός! Ωστόσο, οι εκπρόσωποι  εκείνοι των κυρίαρχων τάξεων - κι αυτοί είναι πολλοί - που είναι αρκετά  έξυπνοι για να καταλάβουν ότι είναι αδύνατο να διαιωνίζεται το σημερινό  σύστημα, εμφανίστηκαν σαν οχληροί και μεγαλόστομοι απόστολοι της  συνεταιριστικής παραγωγής. Αλλά αν η συνεταιριστική παραγωγή δεν  πρόκειται να παραμείνει άδειος τύπος και ξεγέλασμα, αν πρόκειται να  παραμερίσει το κεφαλαιοκρατικό σύστημα, αν το σύνολο των συνεταιρισμένων  πρόκειται να ρυθμίζει την εθνική παραγωγή σύμφωνα με ένα κοινό σχέδιο,  παίρνοντάς την έτσι κάτω από την καθοδήγησή του και βάζοντας τέλος στη  διαρκή αναρχία και στις περιοδικά επαναλαμβανόμενες αναταραχές, που  αποτελούν την αναπόφευκτη μοίρα της κεφαλαιοκρατικής παραγωγής - τι άλλο  θα ήταν αυτό, κύριοί μου, εκτός από κομμουνισμός, από "κατορθωτός"  κομμουνισμός;
Η εργατική τάξη δεν περίμενε θαύματα από την Κομμούνα. Δεν πρόκειται να εφαρμόσει με απόφαση του λαού έτοιμες, επεξεργασμένες ουτοπίες.  Ξέρει ότι για να πετύχει την απελευθέρωσή της και μαζί μ' αυτήν να  πραγματοποιήσει την ανώτερη εκείνη μορφή της ζωής, προς την οποία τείνει  ακατάσχετα η σημερινή κοινωνία με την οικονομική της ανάπτυξη, η  εργατική τάξη πρέπει να περάσει από μακρόχρονους αγώνες και μια σειρά  από ιστορικές πορείες, που θα αλλάξουν ολότελα και τις συνθήκες και τους  ανθρώπους. Δεν πρόκειται να πραγματοποιήσει ιδανικά μα να  ελευθερώσει μονάχα τα στοιχεία της νέας κοινωνίας που αναπτύχθηκαν πια  στους κόλπους της αστικής κοινωνίας που καταρρέει. Εχοντας πλήρη  συνείδηση της ιστορικής της αποστολής και με την ηρωική απόφαση να  σταθεί στο ύψος της, η εργατική τάξη μπορεί ν' απαντήσει με  περιφρονητικό χαμόγελο στις χοντροκομμένες βρισιές των λακέδων της  δημοσιογραφίας και στη δασκαλίστικη κηδεμονία καλοθελητών αστών  θεωρητικών, που κηρύσσουν σε ύφος αλάθητου επιστημονικού χρησμού τις  ανίδεες κοινοτοπίες τους και τις αιρετικές παραξενιές τους.

Οταν η Κομμούνα του Παρισιού πήρε στα χέρια της την καθοδήγηση της  επανάστασης, όταν απλοί εργάτες αποτόλμησαν για πρώτη φορά να θίξουν το  κυβερνητικό προνόμιο των "φυσικών ανωτέρων" τους, των ιδιοχτητριών  τάξεων και μέσα σε πρωτοφανείς δύσκολες συνθήκες εκπλήρωσαν το έργο τους  σεμνά, ευσυνείδητα και αποτελεσματικά - και το έκαναν αυτό με μισθούς,  που ο μεγαλύτερός τους μόλις έφθανε, σύμφωνα με τα λεγόμενα μιας  επιστημονικής αυθεντίας (του καθηγητή Χάξλεϊ), το ένα πέμπτο του  κατώτερου μισθού του γραμματέα ενός σχολικού συμβουλίου του Λονδίνου - ο  παλιός κόσμος έβγαζε αφρούς λύσσας μπροστά στην Κόκκινη Σημαία, το  σύμβολο της δημοκρατίας της εργασίας, που ανέμιζε στο δημαρχείο.

Κι όμως, ήταν η πρώτη επανάσταση με την οποία η εργατική τάξη  αναγνωρίστηκε ανοιχτά, σαν η μόνη τάξη που ήταν ακόμα ικανή για  κοινωνική πρωτοβουλία. Αναγνωρίστηκε ακόμα και από τη μεγάλη μάζα της  μεσαίας τάξης του Παρισιού - από τους μαγαζάτορες, τους βιοτέχνες, τους  εμπόρους - εκτός μόνο απ' τους πλούσιους κεφαλαιοκράτες. Η Κομμούνα  τους είχε σώσει με μια σοφή ρύθμιση της αδιάκοπα επαναλαμβανόμενης  αιτίας διαφωνιών μέσα στην ίδια τη μεσαία τάξη - τη ρύθμιση των σχέσεων  ανάμεσα στους οφειλέτες και τους πιστωτές. Η ίδια αυτή μερίδα της  μεσαίας τάξης είχε πάρει μέρος στη συντριβή της εργατικής εξέγερσης τον  Ιούνη του 1848, και αμέσως μετά, χωρίς πολλές διαδικασίες, είχε  παραδοθεί από τη συνταχτική συνέλευση στα νύχια των πιστωτών της. Μα  δεν ήταν αυτή η μοναδική αιτία που την έκανε να πάει τώρα με την  εργατική τάξη. Ενιωθε ότι είχε να εκλέξει μόνο ανάμεσα στην Κομμούνα και  στην αυτοκρατορία, αδιάφορο με ποιο όνομα θα εμφανιζόταν. Η  αυτοκρατορία είχε καταστρέψει οικονομικά τη μεσαία αυτή τάξη με την  κατασπατάληση του δημόσιου πλούτου, με τις οικονομικές απάτες που  υπόθαλψε, με τη βοήθεια που πρόσφερε για να επιταχυνθεί τεχνητά η  συγκεντροποίηση του κεφαλαίου και με την απαλλοτρίωση μεγάλου τμήματος  της μεσαίας τάξης που ήταν συνέπεια αυτής της συγκεντροποίησης.
…
Η Κομμούνα είχε απόλυτα δίκιο όταν έλεγε στους αγρότες ότι: "Η νίκη μας  είναι η ελπίδα σας!". Από όλα τα ψέματα που ξεφουρνίστηκαν στις  Βερσαλίες και διασαλπίστηκαν παραπέρα από τους φημισμένους Ευρωπαίους  βασιβουζούκους της δημοσιογραφίας, ένα από τα πιο τερατώδικα ήταν ότι οι  γαιοχτήμονες της εθνοσυνέλευσης ήταν οι εκπρόσωποι των Γάλλων αγροτών.  Φανταστείτε τι αγάπη μπορούσε να έχει ο Γάλλος αγρότης στους ανθρώπους  στους οποίους ύστερα από τα 1815 υποχρεώθηκε να πληρώσει ένα  δισεκατομμύριο αποζημίωση! Στα μάτια του Γάλλου χωρικού ακόμα και η  ύπαρξη μόνο του μεγαλοτσιφλικά αποτελεί μια παρέμβαση στις καταχτήσεις  του του 1789. Ο αστός είχε επιβαρύνει το 1848 το μικρό κλήρο του χωρικού  με τον πρόσθετο φόρο των 45 εκατοστών του φράγκου για κάθε φράγκο φόρο  που πλήρωνε, μα το είχε κάνει αυτό στο όνομα της επανάστασης. Τώρα είχε  ανάψει έναν εμφύλιο πόλεμο ενάντια στην επανάσταση για να φορτώσει στους  αγρότες το κύριο βάρος των πέντε δισεκατομμυρίων της αποζημίωσης που  συγκατατέθηκε να πληρώσει στους Πρώσους. Αντίθετα, η Κομμούνα σε μια απ'  τις πρώτες της διακηρύξεις δήλωσε, ότι τα έξοδα του πολέμου θα έπρεπε  να τα πληρώσουν οι πραγματικοί του αίτιοι. Η Κομμούνα θα απάλλασσε το  χωρικό από το φόρο του αίματος - θα του έδινε μια φτηνή κυβέρνηση και  θα μετάτρεπε τις τωρινές του βδέλλες, το συμβολαιογράφο, το δικηγόρο, το  δικαστικό κλητήρα και τους άλλους δικαστικούς βρικόλακές του σε  μισθωτούς κοινοτικούς υπαλλήλους που θα τους εξέλεγε ο ίδιος και που θα  ήταν υπεύθυνοι απέναντί του. Θα τον απελευθέρωνε από την αυθαιρεσία  του αγροφύλακα, του χωροφύλακα και του νομάρχη. Θα είχε αντικαταστήσει  την αποβλάκωσή του από τον παπά με το διαφωτισμό του από το δάσκαλο. Και  ο Γάλλος χωρικός είναι πριν απ' όλα ένας άνθρωπος που λογαριάζει. Θα το  έβρισκε εξαιρετικά λογικό, η πληρωμή του παπά, αντί να εισπράττεται από  το φορατζή, να εξαρτάται μόνο από την εθελοντική άσκηση των  θρησκευτικών λειτουργιών της ενορίας του. Αυτές ήταν οι μεγάλες άμεσες  ευεργεσίες που η εξουσία της Κομμούνας - και μόνο της Κομμούνας - είχε  βάλει σαν προοπτική μπρος στους Γάλλους αγρότες. Είναι επομένως ολότελα  περιττό να επεκταθούμε εδώ στα πιο πολύπλοκα, πραγματικά ζωτικά  προβλήματα, που μόνο η Κομμούνα ήταν ικανή και συνάμα αναγκασμένη να  λύσει προς όφελος του χωρικού - όπως, λ.χ., το ενυπόθηκο χρέος που  βάραινε σαν βραχνάς πάνω στον κλήρο του, το ζήτημα του αγροτικού  προλεταριάτου που καθημερινά μεγαλώνει σε βάρος του και την απαλλοτρίωση  του κλήρου του που επιβαλλόταν με όλο και μεγαλύτερη ταχύτητα από την  ίδια την ανάπτυξη της σύγχρονης γεωργίας και από το συναγωνισμό της  κεφαλαιοκρατικής καλλιέργειας της γης.
…
Οι γαιοχτήμονες βουλευτές ξέραν - κι αυτός ήταν ο κύριος φόβος τους -  ότι τρεις μήνες ελεύθερης επικοινωνίας της Παρισινής Κομμούνας με τις  επαρχίες θα οδηγούσαν σε μια γενική αγροτική εξέγερση. Και γι' αυτό  βιάστηκαν να περιβάλουν το Παρίσι με έναν αστυνομικό αποκλεισμό και να  παρεμποδίσουν το ξάπλωμα της πανούκλας.
…
Ομως, στην πραγματικότητα η Κομμούνα δεν υποστήριζε πως ήταν αλάθητη,  όπως το υποστήριζαν όλες, χωρίς εξαίρεση, οι παλιές κυβερνήσεις.  Δημοσίευε όλα τα πραχτικά των συνεδριάσεών της, ανακοίνωνε όλες τις  πράξεις της, μυούσε το κοινό σ' όλες της τις ατέλειες.

Σε κάθε Επανάσταση δίπλα στους αληθινούς εκπροσώπους της προωθούνται και  άνθρωποι διαφορετικής κοψιάς. Μερικοί απ' αυτούς είναι οι επιζώντες  προηγούμενων επαναστάσεων που έμειναν πιστοί σ' αυτές, χωρίς κατανόηση  του τωρινού κινήματος, μα διατηρώντας ακόμα μεγάλη επιρροή στο λαό χάρη  στη γνωστή τους τιμιότητα και το γνωστό τους θάρρος ή απλώς και μόνο  χάρη στη δύναμη της παράδοσης. Αλλοι πάλι είναι απλοί φωνακλάδες που  επαναλαβαίνοντας χρόνια συνέχεια τις ίδιες στερεότυπες απαγγελίες  ενάντια στην κυβέρνηση της ημέρας, απόχτησαν τη φήμη καθαρόαιμων  επαναστατών. Υστερα απ' τις 18 του Μάρτη εμφανίστηκαν επίσης τέτοιου  είδους άνθρωποι και σ' ορισμένες περιπτώσεις έπαιξαν μάλιστα σημαντικό  ρόλο. Οσο περνούσε από το χέρι τους εμπόδιζαν την πραγματική δράση της  εργατικής τάξης, ακριβώς όπως άνθρωποι αυτού του είδους εμπόδισαν την  πλήρη ανάπτυξη κάθε προηγούμενης επανάστασης. Οι άνθρωποι αυτοί  αποτελούν ένα αναπόφευκτο κακό. Με τον καιρό τους ξεφορτώνεται κανείς,  μα ίσα ίσα καιρός δε δόθηκε στην Κομμούνα.

Ηταν, αλήθεια, θαυμάσια η αλλαγή που είχε φέρει στο Παρίσι η  Κομμούνα! Ούτε ίχνος πια από το ακόλαστο Παρίσι της δεύτερης  αυτοκρατορίας. Δεν ήταν πια το Παρίσι τόπος συνάντησης για τους  Βρετανούς τσιφλικάδες, τους Ιρλανδούς άμπσεντιρς, τους Αμερικάνους πρώην  δουλοχτήτες και νεόπλουτους, τους Ρώσους πρώην φεουδάρχες και τους  μπογιάρους της Βλαχίας. Δεν εκθέτανε πια πτώματα στα νεκροτομεία για  αναγνώριση, δε γίνονταν πια νυχτερινές διαρρήξεις και σταμάτησαν σχεδόν  ολότελα οι κλοπές. Για πρώτη φορά από τις μέρες του Φλεβάρη του 1848  οι δρόμοι του Παρισιού ήτανε πάλι πραγματικά ασφαλείς, κι αυτό χωρίς  κανενός είδους αστυνομία. "Δεν ακούμε πια να γίνεται λόγος - είπε ένα  μέλος της Κομμούνας - για φόνους, ληστείες και επιθέσεις σε πρόσωπα.  Φαίνεται πραγματικά σαν να τράβηξε μαζί της η αστυνομία στις Βερσαλίες  όλους τους συντηρητικούς φίλους της". Οι κοκότες ξαναβρήκαν τα ίχνη  των προστατών τους που το είχαν σκάσει, τους ανθρώπους της οικογένειας,  της θρησκείας και πάνω απ' όλα της ιδιοχτησίας. Στη θέση τους ξαναβγήκαν  στην επιφάνεια οι πραγματικές γυναίκες του Παρισιού - ηρωικές,  ανοιχτόκαρδες και αφοσιωμένες σαν τις γυναίκες της αρχαιότητας. Ηταν το  Παρίσι που εργαζόταν, που σκεφτόταν, που μαχόταν, που μάτωνε, που  αφοσιωμένο όπως ήταν στη δημιουργία μιας νέας κοινωνίας, ξεχνούσε σχεδόν  τους κανίβαλους που βρίσκονταν έξω από τις πύλες του, που αχτινοβολούσε  μέσα στον ενθουσιασμό της ιστορικής του πρωτοβουλίας».